De kip in New York

Robbert Dijkgraaf komt in zijn column in de bijlage Wetenschap van NRC Handelsblad van 12 november 2006 (p. 46) getiteld De kip in New York met het volgende verhaal.

Volgens de overlevering lieten antropologen aan de leden van een primitieve stam in Papoea Nieuw-Guinea filmbeelden zien van Manhattan. Zij wilden deze mensen, die in hun leven nooit één stap buiten het oerwoud hadden gezet en helemaal niets van de Westerse wereld wisten, confronteren met het moderne leven. Als een soort schoktherapie kregen ze een uur lang scènes te zien van mensenmassa's, wolkenkrabbers, auto's, bruggen, snelwegen en vliegtuigen. Achteraf werd hun gevraagd wat ze gezien hadden. Hun antwoord? Een kip.

Een kip? Dit was toch een film over New York? Maar inderdaad blijkt ergens even een man met een kip in beeld te zijn. Al die andere beelden gingen als het ware het ene oog weer in en het andere weer uit. Ze herkenden die niet, ze hadden als het ware geen haakje in hun brein waaraan ze die beelden konden ophangen.

Hierna legt Robbert Dijkgraaf een koppeling met het schrijven over wetenschap. Voor de lezer wordt het snel abstract, weinig concreet, moeilijk zich er iets bij voor te stellen.

Falend tekstbegrip?

Het derde kabinet Balkenende heeft geen meerderheid in de Tweede Kamer. In NRC Handelsblad van gisteren (6 juli 2006) lees ik op p. 2 in het artikel van Egbert Kalse met de titel Ruud Lubbers laat goed naar zich luisteren de volgende passage:
"De oude meester had een helder advies voor zijn leerling: 'Doe niet te daadkrachtig.'" En even verderop: 'Het gaat om zelfbeperking, maar het is niet aan mij om die op te leggen.'

Het advies van Lubbers aan Balkenende lijkt me logisch en voor de hand liggend. Nu het kabinet niet meer automatisch een meerderheid heeft in de Kamer dient het voorzichtig te opereren om tot de verkiezingen op 22 november de boel bij elkaar te houden en in het zadel te blijven. Dat Lubbers dit advies nadrukkelijk en publiekelijk geeft, heeft ook zijn betekenis. Balkenende en consorten houden van stoere mannentaal. Zij gaan de klus klaren. Ze gaan moeilijke beslissingen niet uit de weg. Ze zijn niet bang voor impopulaire maatregelen. Er moet geregeerd worden.

Op de voorpagina van dezelfde NRC Handelsblad zie ik een artikel CDA, VVD negeren oproep Lubbers tot zelfbeperking. Het artikel begint aldus:
"De fractievoorzitters van CDA en VVD willen dat het nieuwe kabinet-Balkenende 'zo veel mogelijk onderwerpen afhandelt'. CDA-fractievoorzitter Verhagen: 'Geen enkel onderwerp is taboe.' VVD-fractievoorzitter Rutte: 'We hebben niet veel tijd, maar we moeten onszelf niet te veel beperkingen opleggen.'"

Nu kun je van Lubbers vinden wat je wilt, maar op politiek gebied is het een oude vos. Als hij dus publiekelijk zegt dat je het kalm aan moet doen, ben je nogal eigenwijs bezig als je onmiddellijk begint te praten zoals beide fractievoorzitters doen. Ze reageren wel op Lubbers opmerking, maar ze interpreteren hem niet. Wat zegt Lubbers en waarom zegt hij het? Simpele vragen waar de fractievoorzitters geen zin in hebben. Zij weten al wat er moet gebeuren. Daar hebben ze Lubbers niet voor nodig. Waarom eigenlijk niet?

Het antwoord op die laatste vraag weet ik niet precies. Verwachten ze op deze manier stemmen te winnen bij de aanstaande verkiezingen? Het zou goed mogelijk zijn. Of hebben ze inmiddels zo'n gewoonte opgebouwd van stoer praten dat zelfs Lubbers daar niet meer verandering in kan aanbrengen.

De therapeut doet zijn best. Hij praat -- volstrekt in tegenstelling met zijn gewoonte -- duidelijke taal. De patient heeft bijna een fataal ongeluk gehad en moet nu even kalm aan doen. Maar de patient weet het zeker. Hem mankeert niets. Wat een onzin. Er moet juist stevig aangepakt.

Wat is het verschil met het hiervoor gegeven voorbeeld? Daar hoort de 4-jarige Iris dat haar broertje Mark naar de hemel is gegaan. Het woord 'hemel' kent ze nog niet. Daarom denkt ze dat er wel 'Hema' bedoeld zal worden. Ik vind dat voor een 4-jarige niet slecht. Want ze probeert actief te begrijpen wat ze gehoord heeft.

In het geval van de fractievoorzitters ligt het heel anders. Het is alsof ze de waarschuwing van Lubbers helemaal niet gehoord hebben. Maar dat is moeilijk te geloven, want als fractievoorzitters van de regeringspartijen hebben ze natuurlijk uitgebreid met Lubbers overlegd en moeten ze ondertussen vrij goed weten op welke basis het kabinet Balkenende III moet functioneren.

Misschien zijn ze het niet eens met Lubbers, maar dan zou je op zijn minst verwachten dat ze kunnen aangeven wat er mis is met zijn voor de hand liggende standpunt. Niets van dat alles. Ze hebben mogelijk dagen met de man zitten praten, maar er is kennelijk helemaal niets overgekomen. Ze verkondigen dapper de eerder geleerde grammofoonplaat.

Het doet denken aan Bush en anderen. De omstandigheden zijn volledig veranderd, maar ze zien geen kans hun retoriek aan te passen.

Goed tekstbegrip of slecht: hemel of Hema?

NRC Handelsblad bevatte gisteren (5 juli 2006) een stukje op de Achterpagina (p. 22) in de rubriek IK@NRC.NL getiteld 'Hema' van Annemarie Oerlemans-Mars. Het stukje luidde als volgt.

Vier jaar geleden beviel ik van een tweeling: Iris en Mark. Maar Mark liep tijdens de bevalling zuurstoftekort op en overleed een dag later. Iris is inmiddels een prachtige kleuter.
Vorige week zaten we samen in de auto en opeens zegt ze op ernstige toon: "Mama, als je doodgaat, dan ga je naar de Hema." Ik moest daar erg om lachen en vertelde het voorval aan mijn man. "Ah", zei hij, "nu begrijp ik waarom ze, toen we laatst in de Hema waren, zei dat ze Mark niet kon vinden!"

Hoe zit het hier met het tekst-/luisterbegrip van Iris? Goed of slecht?

Ze heeft vermoedelijk gehoord dat broertje Mark naar de hemel is gegaan. Het woord 'hemel' kent ze nog niet, maar het woord 'Hema' wel. Ze interpreteert/concludeert vervolgens dat men wel de Hema zal bedoelen. Je zou kunnen redeneren dat "Hema" de verkeerde interpretatie is en dat afgaande op dit ene item het tekstbegrip van Iris dus kennelijk niet al te geweldig is.

Maar je kunt ook anders redeneren. Iris kent het woord 'hemel' nog niet. Dan hoort ze dat Mark naar de hemel is gegaan. Ze concludeert dat men wel 'Hema' bedoeld zal hebben. Ze heeft dus wat ze hoorde onmiddellijk proberen te begrijpen en toe te passen. En daar blijft het niet bij. Want een tijdje later in de Hema gaat ze dan actief Mark zoeken. Volgens mij komt het met dat tekstbegrip van Iris wel goed.

Het punt is niet dat je een keer verkeerd interpreteert. Het punt waar het om gaat is volgens mij dat je actief en bewust interpreteert.

Grapjes snappen

We zijn op weg naar het zwembad. Sara zit tegen haar vriendinnetje te vertellen over haar nieuwe school. Het fijne van deze school is dat je tenminste grapjes kunt maken. Als je hier een grapje maakt, snappen de kinderen dat onmiddellijk. Vroeger (op de basisschool) keken ze je dan vreemd aan.

Maeslantkering als TB-voorbeeld

Bij een dreigende stormvloed wordt de Nieuwe Waterweg afgesloten met de Maeslantkering. Twee enorme drijvende deuren die als het echt nodig is, uitgevaren worden en daarna afgezonken om de Nieuwe Waterweg voor het hoge water af te sluiten. Deze Maeslantkering geldt als het trotse sluitstuk van de Deltawerken en wordt nog kortgeleden aan een buitenlandse delegatie getoond.

Toch is er een probleem. De kans dat de kering het niet goed doet, werd op 10% geschat. Na een reeks aanvullende maatregelen, bedraagt die kans nog steeds 1%. Dat lijkt weinig, maar omdat het risico gigantisch is, is dit toch erg veel. Als de kering het echt laat afweten, kan een gebied met meer dan 1 miljoen mensen volledig onderlopen. Staatssecretaris Schultz van Haegen gaf vorige week in de Tweede Kamer toe dat de kering niet voldoet aan de verwachtingen.

Wat ik hier interessant vind, is niet het technische falen op zich. Het interessante is dat een belangrijk plan serieus beoordeeld is naar je mag aannemen en dat vervolgens die beoordeling ondeugdelijk blijkt. Dit is slecht een enkel voorbeeld uit een oneindig lange reeks voorbeelden die ik inmiddels heb.

Plannen die gemaakt worden, die vervolgens door deskundigen beoordeeld en geevalueerd worden en goed gekeurd worden en dan tenslotte niet of gedeeltelijk niet blijken te werken. Hoe kan dat?

Plannen beoordeel je op papier. En het trekken van conclusies uit informatie op papier noemen we ook wel tekstbegrip. Dit zijn dus voorbeelden van falend tekstbegrip. Dat gebeurt dus vaker dan je denkt en kennelijk ook bij Rijkswaterstaat ingenieurs.

Folder over terreur -- criteriumprobleem

Bij de deur vind ik een oranje folder. Over terreur. Volgens Y iets om goed te bewaren omdat het na verloop van tijd een collectors item kan worden vergelijkbaar met de folder Hoe overleef ik een atoombom ofzo uit mijn jeugd. Maar ook ik denk er nogal negatief over.

Vandaag de NRC/HB in het hoofdartikel Folder over terreur p. 7:

De folder ... zet de juiste toon van openheid en koel verstand.

De reacties op zo'n folder kunnen dus kennelijk nogal uiteenlopen.

Maar het zijn in de eerste plaats waarde-oordelen, opinies, geen feitelijkheden. Aan de andere kant kunnen waarde-oordelen grote gevolgen hebben. Vergelijk het stukje over de Maeslantkering.

Je kunt tegenwerpen dat daar uiteindelijk een objectief criterium is. Maar ook dat is erg de vraag, want eerst was er overeenstemming dat het geval goed zou werken en nu is er overeenstemming dat het geval kan weigeren, maar er zijn geen feitelijke metingen van het functioneren. In feite is het dus nu ook nog onzeker.

Vergelijk het met het kiezen van een behandeling als je een ziekte of kwaaltje hebt. Op basis van de beschikbare informatie kom je dan tot een conclusie. Iemand anders komt tot een andere conclusie. Wie heeft er gelijk? Ik zou wedden op slimme Billy. Mits je weet wie de slimme Billy is, natuurlijk.

Als je dan kijkt naar het stukje over de Maeslantkering zie je dat de slimme Billy's soms massaal en collectief de mist ingaan.

Ja, maar dat is ook meteen de verklaring voor dat soort gevallen. Ze functioneerden als collectief, als groep. Als ze afzonderlijk gewerkt hadden, was het vermoedelijk niet zo gegaan. Dus ik blijf toch wedden op de slimme Billy's.

Het meten van de kwaliteit van een creche

Gevers Deynoot deed een promotie-onderzoek naar de kwaliteit van creches. Titel: Young children's behavior and experiences in child care centers: a longitudinal study, Universiteit van Amsterdam. In totaal observeerde ze 39 jongens en 31 meisjes met 15 maanden en met 23 maanden.

Ze gebruikte de Infant/Toddler Environment Rating Scale om de kwaliteit van de creche te meten. Hierbij worden punten gegeven voor inrichting, verzorging, sociale interactie, taalervaringen en leeractiviteiten.

Volgens haar is 1 op de 20 kinderdagverblijven slecht anno 2001 naar internationale maatstaven. In 90 minuten hebben kinderen van 15 maanden gemiddeld 40x contact met een ander kind. Hiervan is de helft positief en de andere helft negatief. Met de leidster is er in die tijd 80x contact waarvan 70x positief in een goed kinderdagverblijf. Volgens haar maakt een goed of een slecht kinderdagverblijf voor een kind veel uit.

Commentaar: als je kwaliteit van kinderdagverblijven kunt meten, waarom dan niet tekstbegrip?

Bron: NRC/HB 7/3/2006, p. 8, Steeds minder lachende leidsters. Jannetje Koelewijn.

Domme moeders?

In het rapport Hoe het werkt met kinderen van het Sociaal en Cultureel Planbureau stond dat Nederlandse vrouwen weinig vertrouwen hebben in creches, maar niet omdat ze denken dat creches slecht zijn. Ze vinden dat kinderen door hun moeder moeten worden opgevoed Gevers Deynoot, die vorige week op haar onderzoek promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam, zegt dat ze zich beter druk kunnen maken om de kwaliteit van de creches. Bron: NRC/HB, 7/3/2006, p. 1, In slechte creches zijn peuters bang. Jannetje Koelewijn.

Wat mag je hieruit concluderen? X concludeert bij snel lezen spontaan dat die Nederlandse vrouwen niet echt slim zijn omdat ze kennelijk denken dat creches wel goed zijn. En dat is ook een beetje de suggestie van het artikel.

Ik zie het anders. De Nederlandse vrouwen hebben overwegend geen vertrouwen in die creches als het om iets kostbaars als hun eigen kind gaat. Maar je kunt moeilijk zeggen dat die creches soms niet deugen, want 1. je beschikt niet over harde gegevens en 2. je wilt je buurvrouw etc. die misschien haar kind er wel naar toe stuurt, niet voor het hoofd stoten. Eerder slimme moeders, denk ik.

Start Miks Tekstbegrip

Het is al laat. Net een posting gemaakt die eigenlijk vooral relevant is in verband met tekstbegrip. Beter dan om een aparte blog met een eigen webadres aan te maken. Hierbij dus.